Hiểu được đạo tu thân thì sẽ nắm vững được quy luật trị quốc. Vạn sự vạn vật biến hóa không ngừng, tuy nhiên trong đó đều có quy luật.

Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ

Nho gia giảng về: “Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Tự thân, gia đình, quốc gia, thiên hạ, tuy ở các nơi khác nhau, nhưng điểm mấu chốt vẫn nằm ở “tu dưỡng tự thân”. Vậy nên khi Sở Vương hỏi Chiêm Hà làm sao để quản lý quốc gia? Chiêm Hà đáp: “Thần chỉ nghe nói làm thế nào để tu dưỡng tự thân, chưa từng nghe qua làm thế nào để quản lý quốc gia”. 

Chiêm Hà ý muốn nói rằng, làm quân vương quản lý quốc gia thì trước tiên phải tu dưỡng tự thân; hy vọng Sở Vương trước tiên có thể tu dưỡng chính mình để trở thành một người hiền đức. Tu dưỡng tự thân tốt rồi, mới có thể làm gương cho người trong nhà. Khi làm gương cho người trong nhà được rồi, mới có thể đi quản lý quốc gia; có thể quản lý quốc gia được tốt thì mới có thể bình định thiên hạ.    

Hiểu được đạo tu thân thì sẽ nắm vững được quy luật trị quốc. Vạn sự vạn vật biến hóa không ngừng, tuy nhiên trong đó đều có quy luật. Chỉ có căn cứ vào quy luật khách quan của sự vật để điều khiển vạn vật, như vậy thì mọi thứ mới phù hợp và thuận theo. 

Tuân theo quy luật khách quan của sự vật

Bành Tổ hiểu được tu thân quan trọng hơn làm quan nên ông mới trường thọ. Tam Đại (Hạ, Thương, Chu) đem giáo hóa đặt ở vị trí hàng đầu, đem hình phạt đặt ở vị trí thứ yếu; cho nên mới hưng thịnh. Đây cũng là bởi vì họ tuân theo quy luật khách quan của sự vật. 

thuận theo quy luật tự nhiên
Từ tu thân có thể suy ra cách quản lý quốc gia (ảnh minh họa Zhihu)

Điền Biền dùng thuật tu thân khuyên nhủ Tề Vương. Tề Vương nói: “Cái trẫm có là nước Tề, chỉ muốn nghe về chính sự quản lý nước Tề”. Điền Biền đáp: “Lời của thần tuy không phải là chính sự, nhưng có thể từ đó mà suy ra việc chính sự. Cũng giống như rừng rậm, rừng rậm vốn không trực tiếp tương đương với gỗ, nhưng lại có thể từ rừng rậm mà lấy được gỗ. Hy vọng Tề Vương từ lời của thần, có thể suy ra được đạo lý trị quốc của nước Tề”.

Đạo lý của Điền Biền là bắt đầu từ việc tu thân mà nắm bắt được quy luật trị quốc. Trị quốc cũng giống như điều khiển vạn vật, phải tuân theo quy luật, như vậy mới có thể hưng thịnh được.

Lã Thị cho rằng, không làm trái với quy luật quản lý quốc gia, chính là phải hiểu được dài ngắn, co duỗi, đạo lý biến ảo tự nhiên. Lúc không thể cưỡng cầu thì chớ cưỡng cầu; sự tình thay đổi, cũng không thể tham lam vô độ; lúc đắc thế thuận lợi, cũng không có nghĩa là vĩnh viễn nắm chắc phần thắng. 

Nắm vững điểm mạnh và điểm yếu của bản thân

Cũng giống như Ngô Vương Phù Sai tại Ngải Lăng chiến thắng Tề Quốc; về sau lại bị Việt Vương Câu Tiễn đánh bại. Tề Mẫn Vương tiêu diệt nước Tống, nhưng lại không thể chiến thắng nước Yên. 

Giữa người với người, cũng có sở trường sở đoản. Chuyện này bởi vì là sở trường của anh ta nên có thể làm tốt, đạt được thành công. Chuyện kia bởi vì là sở đoản của anh, nên làm không tốt bị thất bại.

phải hiểu được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân
Hiểu người không bằng hiểu mình (ảnh minh họa Nguyện Ước)

Ngô Khởi bởi vì chỉ thấy sở trường của mình, nhìn không thấy sở đoản của bản thân, chỉ biết chỗ tài đức của mình mà không biết chỗ xấu xa của mình; cho nên ông tuy đánh thắng trận tại Tây Hà, giúp nước Ngụy đoạt được Tây Hà. Nhưng sau khi Văn Hầu chết, bởi vì Vương Thác xúi giục trước mặt Vũ Hầu, nên ông buộc phải chạy đến nước Sở. Đến đất Sở rồi lại bị cựu quý tộc bắn chết, không được chết một cách yên lành.

Tu thân bắt đầu từ những việc nhỏ nhặt

Việc tu thân cần phải bắt đầu từ việc thực hành đạo hiếu đối với cha mẹ, thành thật với bạn bè. Ở nhà phải tôn kính bề trên, ra ngoài kết giao bằng hữu phải chân thành trung thực. 

Trước khi đảm nhiệm chức quan, phải tự kiểm điểm bản thân xem có đủ tài đức hay không. Nếu như không có thì cũng không cần phải đi đảm nhiệm chức quan. Trước khi nhận bổng lộc, phải xem bản thân mình có công lao gì tương đương hay không; đừng có vô công mà lại hưởng lộc. 

Tu thân nghĩa là gì; Đạo trị quốc; Quản trị quốc gia
Tu thân bắt đầu từ những việc nhỏ nhặt bình thường (ảnh minh họa Sina)

Cho dù tài hoa hơn người, trí lực vượt trội, cũng phải thời thời cẩn thận; không nên lấy tài trí ra khoe khoang. Như vậy mới có thể tránh được những tai họa không lường trước được. Người quản lý quốc gia tốt, thoạt nhìn thì thấy vĩ đại, nhưng họ nhất định đều là từ những việc nhỏ nhặt bình thường này mà đi lên.

Tu thân dưỡng tính, sống thuận theo tự nhiên, tuy không nhất định sẽ giàu sang phú quý, nhưng có thể sống một đời bình an.

Theo Vision Times